Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι

Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι
ΟΛΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ, ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

Σεξουαλικότητα και κινητική αναπηρία


Μολονότι στην εποχή μας τα θέματα αναπηρίας εξετάζονται από ιατρικής και ψυχολογικής άποψης, το θέμα της σεξουαλικότητας των ατόμων με κινητική αναπηρία δεν προβάλλεται καθόλου προς το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Κι όμως, αν κάποιος γεννηθεί με σωματική αναπηρία ή την αποκτήσει αργότερα κατά την διάρκεια της ζωής του, η σεξουαλικότητα είναι ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που τον/την απασχολούν. Η σιωπή αντανακλά αφενός την δυσκολία που υπάρχει στα θέματα σεξουαλικής υγείας και αφετέρου την κοινωνική αντίληψη που θέλει τα άτομα με αναπηρία να έχουν λιγότερα δικαιώματα και απαιτήσεις και άρα να είναι άτομα χωρίς σεξουαλικές επιθυμίες. Πως είναι, όμως, να θέλεις να αισθάνεσαι το ίδιο ελκυστικός, χωρίς καμία διαφορά μεταξύ αρτιμελών και αναπήρων; Γιατί το θέμα της σεξουαλικότητας πρέπει να είναι περισσότερο σοβαρό για τους ανάπηρους από ότι για τους αρτιμελείς;
Η σεξουαλικότητα των ατόμων με αναπηρία έχει αποτελέσει θέμα έρευνας από ψυχολόγους και γιατρούς τα τελευταία 25 χρόνια. Παρόλα αυτά, ακόμη και τώρα, πρόκειται για ένα θέμα που σπάνια αναφέρεται σε καθημερινές συζητήσεις και παραλείπεται από ανάλογα βιβλία και διαλέξεις. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;
Κυρίως, γιατί η αναπηρία θεωρείται από τους επαγγελματίες και την κοινωνία ευρύτερα ως κάτι αρνητικό. Το να ζεις με αναπηρία είναι πάντα κάτι δύσκολο, προβληματικό και αιτία κοινωνικής απομόνωσης. Στην πραγματικότητα, η αναπηρία δεν είναι κάτι θετικό ή αρνητικό. Είναι απλά μία κατάσταση που υπάρχει στον κόσμο. Η αρνητική έκφραση της αναπηρίας ξεκινάει από το γεγονός ότι τα κοινωνικά πρότυπα δημιουργήθηκαν χωρίς να λάβουν υπόψη τους τα άτομα με αναπηρίες. Λαμβάνοντας, επομένως, υπόψιν ότι η κοινωνία είναι "εχθρική" προς την αναπηρία, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το γιατί προκαλούνται αρνητικά συναισθήματα για αυτήν. Άρα, δεν είναι η ίδια η αναπηρία υπεύθυνη για την πρόκληση των αρνητικών συναισθημάτων, αλλά ο κοινωνικός κόσμος. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, επίσης, δεν θα πρέπει να μας εντυπωσιάζει η πολύ συνηθισμένη ερώτηση προς τους κινητικά ανάπηρους: "μπορείς να κάνεις σεξ;". Η ρίζα αυτής της ερώτησης προέρχεται από την "μη ανθρώπινη" αντίληψη της αναπηρίας που σας περιέγραψα παραπάνω.
Μέσα στο κλίμα αυτό αναπτύχθηκαν πολλοί μύθοι και στερεότυπα για την σεξουαλικότητα των ατόμων με κινητική αναπηρία. Συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι τα άτομα αυτά δεν έχουν σεξουαλικότητα, ότι είναι εξαρτημένα και έχουν διαρκώς ανάγκη προστασίας, ότι πρέπει να σχετίζονται μόνο με ανθρώπους που έχουν παρόμοια προβλήματα, ότι αν έχουν κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα αυτό είναι αποτέλεσμα της αναπηρίας τους και ότι οι γονείς τους δεν θέλουν να διαπαιδαγωγούνται σεξουαλικά. Τα τελευταία χρόνια τα ίδια τα άτομα με κινητική αναπηρία έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν τις σεξουαλικές τους ανάγκες και να τις διεκδικούν. Όλοι έχουν δικαίωμα στην σεξουαλική έκφραση, στην αυτοδιάθεση, στην ενημέρωση και στην σεξουαλική αγωγή, στην ελεύθερη επιλογή συντρόφου, στην πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής και σεξουαλικής υγείας και στο να αποφασίζουν μόνοι τους για την ζωή τους!
Φυσικά το θέμα της σεξουαλικότητας δεν αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους κινητικά ανάπηρους. Ανάλογα με την βαρύτητα της αναπηρίας, οι σωματικοί περιορισμοί μπορούν ή δεν μπορούν να αποτελούν πρόβλημα. Οι άνθρωποι που γεννιούνται και μεγαλώνουν με αναπηρία, ίσως έχουν εντελώς διαφορετικά συναισθήματα από ότι εκείνοι που την απέκτησαν αργότερα στην ζωή τους. Συγκεκριμένα, ίσως να μεγάλωσαν νιώθοντας μη-σεξουαλικοί, λόγο της απουσίας ενθάρρυνσης για φλερτ όταν ήταν έφηβοι, σε συνδυασμό με την γενικότερη έλλειψη σεξουαλικής αποδοχής από τους άλλους. Τα αρτιμελή παιδιά, από νωρίς, εκπαιδεύονται από τους γονείς και τους άλλους ενήλικες για θέματα σεξουαλικότητας. Στην περίπτωση, όμως, των παιδιών με αναπηρία το φλέρτ τείνει να ενθαρρύνεται λιγότερο, κυρίως από την ανάγκη των γονέων να τα προστατέψουν από τις αρνητικές ανταποκρίσεις και κοροϊδίες των συνομηλίκων τους. Μάλιστα, αν συνδυαστεί αυτό με το γεγονός ότι λόγο της κατάστασής τους έχουν περιορισμένες δραστηριότητες με τους συνομηλίκους τους, καθιστά την όλη διαδικασία του φλερτ μια άγνωστη εμπειρία. Εφόσον, λοιπόν, τα παιδιά με αναπηρία παίρνουν διαφορετική κοινωνική ενθάρρυνση σχετικά με την σεξουαλικότητα από τα αρτιμελή παιδιά, όταν ενηλικιωθούν δεν θα έχουν σαφή αίσθηση της σεξουαλικότητάς τους. Αντίθετα, τα άτομα που απέκτησαν αργότερα στην ζωή τους κάποια αναπηρία έχουν ζήσει μια ζωή γνωρίζοντας τους εαυτούς τους σεξουαλικά με ένα συγκεκριμένο τρόπο και τώρα πρέπει να αλλάξουν την σεξουαλική τους ταυτότητα. Για να μάθουν πως να είναι σεξουαλικοί πρέπει να ξαναεξοικειωθούν με το σώμα τους. Αυτό επιτυγχάνεται με το να αγγίζονται μόνοι τους, ώστε να ανακαλύψουν το τι τους κάνει να νιώθουν όμορφα. Άτομα με κινητική αναπηρία αναφέρουν πως μόλις έγιναν πιο οικείοι με τα σώματά τους, άρχισαν να παρατηρούν μια αύξηση της διέγερσης. Τα άτομα αυτά δεν έρχονται αντιμέτωπα μόνο με την απαραίτητη προσαρμογή στο "καινούριο" τους σώμα, αλλά και με τον επαναπροσδιορισμό της σεξουαλικής εικόνας του εαυτού τους. Φυσικά, δεν υπάρχει καθορισμένο χρονικό διάστημα που χρειάζεται για τις αλλαγές αυτές, ενώ πολλοί αναφέρουν ότι ο αγώνας με την νέα τους ταυτότητα διαρκεί μια ολόκληρη ζωή.
Και μιας και γίνεται λόγος για την εικόνα του εαυτού, πρέπει να τονιστεί ότι οι άνθρωποι καθημερινά βομβαρδίζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε σχέση με το ιδανικό πρότυπο του ανδρισμού και της θηλυκότητας. Σπάνια έως καθόλου οι εικόνες αυτές περιλαμβάνουν τους ανθρώπους με αναπηρία, γεγονός που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την αποδοχή της νέας κατάστασης και την απόκτηση της σεξουαλικής ταυτότητας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που κινούνται με αμαξίδιο μπορεί να μην αισθάνονται σέξι γιατί δεν περπατούν κουνώντας τους γοφούς τους και αναδεικνύοντας τα καλλίγραμμα πόδια τους.
Καθημερινά, οι άνθρωποι με αναπηρίες έρχονται αντιμέτωποι με πολλά φυσικά εμπόδια που τους απαγορεύουν την πρόσβαση σε διάφορα μέρη. Για να φύγουν από το σπίτι με σκοπό να συναντήσουν κάποιον ερωτικό σύντροφο είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να ετοιμάσουν ένα ολόκληρο σχέδιο. Εξαιτίας αυτού, έχουν μάλλον περιορισμένη εμπειρία στο συντροφικό και σεξουαλικό τομέα, γεγονός που αυξάνει την ανησυχία τους όταν βρεθούν σε τέτοιες καταστάσεις. Μπορούμε όλοι να φανταστούμε την Μαρία που χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι. Σκοπεύει να πάει στον κινηματογράφο και μετά για δείπνο με τον αγαπημένο της. Καταρχήν, θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι ο κινηματογράφος έχει ειδική θέση για αναπηρικό αμαξίδιο και ότι οι χώροι είναι προσβάσιμοι για την μετακίνησή της. Έπειτα, θα πρέπει να φροντίσει για την μετακίνησή της μέχρι τον κινηματογράφο, καθώς θα χρειαστεί ένα όχημα με ράμπα για να ανεβάσει το αμαξίδιο της. Όσον αφορά το εστιατόριο θα πρέπει να βρει ένα που να πληρεί τις προϋποθέσεις, όπως στον κινηματογράφο, και να έχει και τις ανάλογες τουαλέτες. Κουραστήκατε με όλο αυτόν τον σχεδιασμό και προγραμματισμό; Δυστυχώς για τα άτομα με κινητική αναπηρία αυτή είναι η καθημερινότητα!
Φυσικά, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κινητικά ανάπηροι διαφέρουν ανάλογα και με το φύλο τους. Έτσι, το πιο συνηθισμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένας άνδρας με κινητική αναπηρία είναι η στύση (λόγο πιθανός βλάβης στην σπονδυλική στήλη ή στην ίδια την περιοχή των γενετικών οργάνων). Ένα άλλο πρόβλημα είναι η δυσκολία εκσπερμάτισης. Η δυσκολία αυτή οφείλεται κυρίως σε κακώσεις της σπονδυλικής στήλης (ανάμεσα σε άλλες αιτίες). Δεδομένου ότι στην ανδρική ψυχολογία η στύση και η εκσπερμάτιση συνδέονται με το πρότυπο του ανδρισμού, καταλαβαίνουμε τις συναισθηματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνδρες με κινητική αναπηρία σε σχέση με την σεξουαλικότητα τους. 
Από την άλλη, στις γυναίκες με κινητική αναπηρία το κόστος είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι στους άνδρες. Η εικόνα του σώματος σχετίζεται στις γυναίκες γενικά σε μεγάλο βαθμό με την αυτοεκτίμηση. Λαμβάνοντας υπόψιν, όπως προαναφέραμε, ότι τα ΜΜΕ δεν προβάλουν τα σώματα των γυναικών με αναπηρία ως "κανονικά" και σεξουαλικά, αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες αυτές να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να προσπαθούν να κρύψουν ή να αλλάξουν την εικόνα του σώματός τους με ποικίλους τρόπους.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι: μπορεί να βελτιωθεί η ερωτική ζωή του ατόμου με αναπηρία; Η ζωή συνεχίζεται, ακόμη και όντας πάνω σε αναπηρικό καρότσι. Το άτομο με αναπηρία προσπαθώντας να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του, αναζητά και την ερωτική του ζωή ως μια αναγκαία παράμετρο που θα του δώσει χαρά. Τα τελευταία χρόνια, η επιστήμη προσφέρει πολλές θεραπείες για την κινητική αποκατάσταση που εστιάζουν και στην αισθητηριακή αντίληψη περιοχών του σώματος που μπορεί να αναπτύξουν ηδονιστική έκφραση, μέσω ασκήσεων που εφαρμόζει το ίδιο το άτομο στο σώμα του. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε πολλές κλινικές στο εξωτερικό ο ψυχίατρος ή ψυχολόγος εφαρμόζει θεραπευτικές τεχνικές που αυξάνουν την σεξουαλική επιθυμία, την αισθητηριακή διέγερση και την αναζήτηση μια πλήρους σωματοαισθητηριακής ικανοποίησης. Έτσι, αυξάνεται η αυτοεκτίμηση του ίδιου του ατόμου και παράλληλα επιτυγχάνεται ο οργασμός. Ειδικές ασκήσεις σεξουαλικού χαρακτήρα προσφέρονται σε ζευγάρια που εκπαιδεύονται στο πως να έχουν καλύτερη σωματική στάση μέσα από λειτουργικές κινήσεις των σωμάτων τους (sex therapy).
Τέλος, ας μην ξεχνάμε και τους ερωτικούς συντρόφους οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν ποικιλοτρόπως στην βελτίωση της σεξουαλικότητας των κινητικών αναπήρων. Μέσα από την άνευ όρων αποδοχή της νέας κατάστασης και από την συνεχή έμπρακτη απόδειξη ότι ο ανάπηρος-ταίρι τους παραμένει ακόμη σεξουαλικά ελκυστικός, βοηθούν στην αύξηση της αυτοεκτίμησης τους και στην βελτίωση της εικόνας του εαυτού τους. Καθώς η αναπηρία (ειδικά όταν έρχεται αναπάντεχα) αποτελεί και για τους ίδιους μια δύσκολη κατάσταση στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν άμεσα, το θέμα της σεξουαλικής προσέγγισης με τον κινητικά ανάπηρα σύντροφο τους γίνεται πιο σύνθετο. Για την διευκόλυνση της μετάβασης αυτής είναι επιθυμητή η επίσκεψη σε κάποιο ψυχολόγο προκειμένου να τους βοηθήσει στην έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων που τους προκαλεί η αναπηρία και στην καλύτερη αντιμετώπιση της νέας κατάστασης.

Και μην ξεχνάτε: Η ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΔΕΝ ΒΑΖΕΙ ΟΡΙΑ ΣΤΟ ΣΕΞ




1 σχόλιο:

  1. Αγαπητή κ.Σπουργίτη το ιστολόγιο σας είναι πολύ αξιόλογο, για αυτό το λόγο το μπλόγκ "Με Ειδική Ματιά" σας απονείμει το πιο "ειδικό" βραβείο! Επισκεφθείτε τον εξής σύνδεσμο για να το παραλάβετε: http://perieidikisagwgis.blogspot.gr/2012/11/blog-post_7932.html! Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή