Το νηπιαγωγείο σηματοδοτεί την παραδοσιακή έναρξη της δημόσιας σχολικής εκπαίδευσης και για ένα παιδί αποτελεί την πιο σημαντική χρονιά στην σχολική του πορεία. Ωστόσο, η είσοδος στο νηπιαγωγείο μπορεί να αποτελέσει ένα δύσκολο γεγονός, γιατί αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο ζωής του. Για τα περισσότερα νήπια μάλιστα μπορεί να αποτελεί και την πρώτη τους εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από τον άνθρωπο, που έχει αναλάβει κυρίως την φροντίδα τους (συνήθως την μητέρα). Η δυσκολία αυτή συνδέεται με το λεγόμενο “άγχος του αποχωρισμού”.
Για να καταστεί σαφές τι είναι το άγχος του αποχωρισμού, θα πρέπει προηγουμένως να μιλήσουμε για μία άλλη έννοια τον “δεσμό”. Ο όρος δεσμός αναφέρεται στο συναισθηματικό δέσιμο που αναπτύσσεται μεταξύ του βρέφους και ενός σημαντικού προσώπου που το φροντίζει (συνήθως της μητέρας, αλλά όχι απαραίτητα) κατά την διάρκεια του δεύτερου έτους της ζωής του. Καθώς τα βρέφη μεγαλώνουν, επιθυμούν όλο και περισσότερο να εξερευνήσουν τον κόσμο που τα περιβάλλει. Όμως ακόμη, δεν νιώθουν σίγουρα για τον εαυτό τους και έτσι επιστρέφουν σύντομα πίσω στην ασφάλεια του ανθρώπου που τα φροντίζει ή, πιο απλά, τον αναζητούν με το βλέμμα τους για να ηρεμήσουν. Πριν από την ηλικία των 7-8 μηνών τα βρέφη ελάχιστα παρακολουθούσαν το γονέα και προσπαθούσαν να κρατήσουν επαφή μαζί του. Τώρα, νιώθουν θλίψη αν τον αποχωριστούν, είναι ευτυχισμένα όταν βρίσκονται κοντά του και ζητούν συνεχώς την επιβεβαίωσή του (πως θα είναι ασφαλή) πριν ξεκινήσουν μια νέα δραστηριότητα. Η επίτευξη, λοιπόν, μιας σταθερής σχέση μεταξύ του γονέα και του βρέφους βοηθάει στο να διατηρηθούν τα αισθήματα ασφάλειας στους όλο και πιο συχνούς και μεγαλύτερης διάρκειας αποχωρισμούς του γονέα.
Γενικά, το άγχος του αποχωρισμού, θεωρείται ένα φυσιολογικό φαινόμενο της αναπτυξιακής πορείας των παιδιών ηλικίας εφτά, περίπου, μηνών έως έξι ετών. Ο φόβος αυτών των παιδιών είναι μήπως πάθει κάτι κακό το βασικό άτομο που τα φροντίζει, όταν δεν είναι μαζί τους. Χαρακτηριστικοί φόβοι είναι για παράδειγμα η πιθανότητα κάποιου τροχαίου ατυχήματος των γονιών τους που θα τους οδηγήσει στο θάνατο ή μήπως τα ίδια χαθούν και δεν μπορέσουν να ξαναβρούν τους γονείς τους. Το άγχος του αποχωρισμού συνδέεται άμεσα με το δεσμό. Δηλαδή, τα βρέφη όταν αποχωρίζονται το άτομο που τα φροντίζει, αρχικά μπορεί να κλαίνε. Σταδιακά, όμως, χάρη στην αίσθηση ασφάλειας και σιγουριάς που έχουν αναπτύξει μέσω του δεσμού, το άγχος του αποχωρισμού όλο και μειώνεται.
Η πρώτη απομάκρυνση του παιδιού από το σπίτι είναι δύσκολη συναισθηματικά για κάθε γονιό. Πολλές φορές, μάλιστα, ο αποχωρισμός είναι δυσκολότερος για τη μητέρα απ’ ότι για το παιδί, εξαιτίας των ενοχών που ενδεχομένως νιώθει για την «εγκατάλειψή» του στο νηπιαγωγείο ή εξαιτίας του άγχους της αν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου, αν θα κάνει φίλους, αν οι δασκάλες του θα το προσέχουν κ.α. Η επιτυχής προσαρμογή του παιδιού στο νηπιαγωγείο εξαρτάται άμεσα από τη στάση των γονέων. Το άγχος της μητέρας για τις εμπειρίες του παιδιού στο νηπιαγωγείο, για την προσοχή και τη φροντίδα που θα λάβει από τους παιδαγωγούς του και για τη σχέση του με τους συνομηλίκους του, μεταβιβάζεται στο παιδί άμεσα ή έμμεσα. Οι τύψεις, η θλίψη ή το άγχος της μητέρας διαγράφονται στο πρόσωπό της, στον τόνο της φωνής της, στις χειρονομίες της. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να «διαβάζουν» το πρόσωπο και τη στάση του σώματός μας. Η παραμικρή ένδειξη αμφιβολίας ή ανησυχίας γίνεται πολλές φορές αντιληπτή, παρά την προσπάθειά μας να την αποκρύψουμε. Μία τέτοια ένδειξη θα τους προκαλέσει φόβο και ανασφάλεια και θα δυσχεράνει την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον.
Η δυσκολία αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη σε ενήλικες που αντιμετώπιζαν ως παιδιά άγχος αποχωρισμού, το οποίο δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν. Συνήθως τα άτομα αυτά εξακολουθούν ως ενήλικες να ανησυχούν υπερβολικά για τα κοντινά τους πρόσωπα και δυσκολεύονται να τα αποχωριστούν. Η ανησυχία είναι πολύ πιο έντονη για τα παιδιά τους, τα οποία θεωρούν ευάλωτα και ανήμπορα. Ως γονείς είναι συνήθως υπερπροστατευτικοί, δεν τα αφήνουν να πάρουν πρωτοβουλίες και προβάλλουν σ’ αυτά τους δικούς τους φόβους ότι μπορεί να τους συμβεί κάτι κακό.
Οι ειδικοί προτείνουν κάποιους τρόπους με τους οποίους ο αποχωρισμός του παιδιού και της μητέρας για την ένταξή του στο νηπιαγωγείο μπορεί να γίνει μία ευκολότερη διαδικασία και για τους δύο.
Αρχικά, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο τρόπος με τον οποίο έχει προετοιμαστεί το παιδί για την σχολική του ζωή. Ένα παιδί που ενημερώνεται από τους γονείς του για τις σχολικές δραστηριότητες και για το ότι το σχολείο είναι ένας χώρος μάθησης και ψυχαγωγίας, θα προσαρμοστεί ομαλότερα.
Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το παιδί και η μητέρα να έχουν συνηθίσει σε μικρούς αποχωρισμούς (π.χ. για να πάει εκείνη για ψώνια). Κατά τους αποχωρισμούς αυτούς, η μητέρα πρέπει να ενημερώνει το παιδί για την απουσία της και να το αποχαιρετά, καθώς στην περίπτωση που φύγει κρυφά και το παιδί την αναζητήσει, είναι πιθανό να νιώσει εγκατάλειψη. Οι μικροί αποχωρισμοί βοηθούν και την ίδια τη μητέρα να αρχίσει να εμπιστεύεται τη φροντίδα του παιδιού σε άλλα πρόσωπα και να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να είναι ασφαλές ακόμη και στην απουσία της.
Επίσης, ένα αγαπημένο αντικείμενο του παιδιού (π.χ. κάποιο αρκουδάκι), το οποίο θα το συντροφεύει στο νηπιαγωγείο, θα μπορούσε να συμβάλλει στη μείωση του άγχους του και την ομαλότερη προσαρμογή του. Το αντικείμενο αυτό, το οποίο ορισμένοι ειδικοί ονομάζουν μεταβατικό αντικείμενο, λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο σαν υποκατάστατο της μητέρας και εμπνέει στο παιδί σιγουριά και ασφάλεια.
Ακόμα, είναι πολύ σημαντική η γνωριμία του παιδιού με τη δασκάλα και το χώρο του σχολείου πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στο παιδί να εξοικειωθεί με τα πρόσωπα και τους χώρους και να εγκαταλείψει τυχόν αρνητικά σενάρια που έχει διαμορφώσει.
Όπως προαναφέρθηκε, η στάση του γονιού απέναντι στο σχολείο επηρεάζει και τη στάση του παιδιού απέναντι σ’ αυτό. Αν ο γονιός εκφράζεται αρνητικά για το νηπιαγωγείο και εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά του μπροστά στο παιδί, είναι πιθανό να αναπτύξει και αυτό έναν αρνητισμό για το σχολείο. Αντίθετα, ένας γονιός που δείχνει ικανοποιημένος και εκφράζεται θετικά για το σχολείο, θα δημιουργήσει στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας, με αποτέλεσμα να είναι θετικά προσκείμενο απέναντι σε αυτό.
Την πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο, κατά τον αποχωρισμό με τη μητέρα, είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκδηλώσει άρνηση με κλάματα και φωνές και να προσκολληθεί σε εκείνη. Η μητέρα είναι πολύ σημαντικό να παραμείνει ψύχραιμη, να αφήσει το παιδί να εκδηλώσει τα συναισθήματά του και στη συνέχεια να το καθησυχάσει και να το διαβεβαιώσει για την επιστροφή της. Όσο περισσότερο παρατείνεται η διαδικασία του αποχωρισμού, τόσο πιο δύσκολη είναι και η ολοκλήρωσή του.
Τέλος, κάποιες μικρές συμβουλές: Αποχαιρετήστε το με τρυφερότητα αλλά και αποφασιστικότητα. Καθιερώστε μια όμορφη ρουτίνα αποχαιρετισμού. Μην το εμποδίζετε να εκφράσει τα συναισθήματά του. Μη συζητάτε με τη δασκάλα τα προβλήματα και ό,τι άλλο προκύπτει στο σχολείο, μπροστά στο παιδί. Έχετε καλή επαφή και επικοινωνία με τους δασκάλους του. Να είστε ψυχολογικά προετοιμασμένη ότι το παιδί σας είναι πιθανό να εκδηλώσει άγχος αποχωρισμού και ότι θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να προσαρμοστεί.
ΠΗΓΗ:http://www.psychologynow.gr/oikogeneia-kai-paidi/aghos-toy-apohorismoy-kai-i-prosarmogi-sto-nipiagogeio-tis-marianthis-spoyrgiti
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου